KRAKAU/AUSCHWITZ
De Tweede Wereldoorlog en Krakau
Nadat Polen door de Nazi's veroverd was werd het z.g. Generaal-gouvernement gesticht. De gouverneur werd Hans Frank (bijnaam "de slachter van Polen"). Frank was jurist en een begenadigd pianist die de Duitse cultuur naar Krakau wilde brengen.
De hoofdstad Warschau was ernstig getroffen door Duitse luchtbombardementen daarom leek de zuidelijk gelegen stad Krakau Frank een geschiktere locatie voor zijn bestuur. Hij betrok het koninklijke kasteel van Wawel en richtte het in met in beslag genomen kunst uit de vele paleizen, die toebehoord hadden aan de rijke Poolse aristocratie. Aan de muur van zijn werkkamer prijkte een Rembrandt en een Da Vinci (nu in het museum te bewonderen) en in de staatsievertrekken hingen gestolen wandtapijten, terwijl zilver en andere kostbaarheden zijn privévertrekken sierden. Frank was getrouwd met Brigitte Herbst die de reputatie had een dominantere persoonlijkheid te hebben dan haar man. In 1939 noemde zij zichzelf "Königin von Polen". Tijdens zijn ambtsperiode (1939-1945) stelde hij een schrikbewind in tegen de burgerbevolking en was hij rechtstreeks betrokken bij de massamoord van Poolse Joden. Bij de Processen van Neurenberg werd hij schuldig bevonden aan oorlogsmisdaden en misdaden tegen de menselijkheid en werd hij geëxecuteerd.
Ik wilde altijd al een keer Auschwitz bezoeken. Dat kun je het beste doen vanuit Krakau. Krakau is één groot schitterend openluchtmuseum, waar een schat aan eeuwenoude straten en gebouwen te zien zijn. Het historisch centrum van Krakau heeft niet voor niets een plek op de Werelderfgoedlijst van UNESCO.
De oudste gebouwen in het centrum stammen uit het begin van de 13e eeuw. Daaromheen heeft de stad zich in de loop van de tijd uitgebreid waardoor een diversiteit aan bouwstijlen te zien is. Het centrum van de stad is het grootste marktplein van Europa, het levendige middeleeuwse Rynek Glówny, met in het midden de beroemde Lakenhallen en op een steenworp afstand vindt u de andere grote publiekstrekker van Krakau, het eeuwenoude koninklijk kasteel van Wawel, en de kathedraal daar ernaast. Ten zuid-oosten van het oude centrum ligt de Joodse wijk Kazimierz. Ooit was dit deel van Krakau een getto. De wijk is bekend geworden van de film Schindler's list van Steven Spielberg. Nu is het een moderne dynamische stadswijk. Dicht bij deze wijk vind je de beroemde fabriek Oskar Schindler (Deutsche Emailwarenfabrik).
Krakau is ook een moderne universiteitsstad. Het viel mij op hoe gezellig druk de stad is, ook 's avonds. Veel jonge mensen zijn dan in het centrum te vinden. Onder andere studenten van de Jagiellonische Universiteit die, op de universiteit van Praag na, de oudste van Centraal-Europa is. Veel jongeren wonen in de kelders die van oudsher bij de historische panden in de stad horen.
AUSCHWITZ
Ik ben al vanaf de lagere school gefascineerd door de tijd tussen 1900 en het einde van de 2e wereldoorlog. Ik heb er heel veel over gelezen en weet er heel veel vanaf. Wat mij altijd geïntrigeerd heeft is het feit dat ogenschijnlijk "gewone" mensen in staat zijn verschrikkelijke dingen te doen. De 2e wereldoorlog is daar het grootste voorbeeld van. In die oorlog stierven ongeveer 60-70 miljoen burgers en soldaten. Het concentratiekamp is een van de plaatsen waar mensen op industriële basis vermoord werden. Daarom wilde ik het grootste kamp eens in mijn leven bezoeken. Dit recente bezoek heeft een onuitwisbare indruk bij mij achtergelaten. Als je met eigen ogen ziet dat de weg van de trein tot de dood maar ongeveer 800 meter was, raakt je dat diep.
Auschwitz bestaat uit een aantal concentratiekampen. Auschwitz I werd in 1940 officieel als gevangenenkamp opgeleverd, en deed later dienst als het administratieve centrum van het gehele complex. In dit kamp werden ongeveer 70.000 mensen omgebracht.
Auschwitz II Birkenau was het grootste van de meer dan 40 kampen en sub-kampen die het Auschwitz-complex vormden. Tijdens de drie jaar dat het in gebruik was, had het een scala aan functies. De bouw, die in oktober 1941 begon, kostte 9300 Russische krijgsgevangenen het leven. De bedoeling was dat het een kamp zou worden voor 125.000 krijgsgevangenen. Het werd in maart 1942 geopend als een dependance van Auschwitz I maar werd een concentratie kamp geheel gericht op de uitroeiing van vooral Joden. In totaal werden er 1.1 miljoen joden vermoord waarvan 1 miljoen in 1944. De treinen kwamen na een reis van 1-3 dagen zonder eten of drinken aan op het perron. Vrouwen en kinderen werden gescheiden van de mannen. De ouderen en vrouwen met kinderen werden altijd vergast. De kamparts beoordeelde de jongere mannen en vrouwen in een oogwenk of zij geschikt waren om te werken. De duim links betekende: vergassen en de duim rechts: werken. Gemiddeld hielden deze gevangenen het nog 3 maanden vol voordat ook zij stierven. In de laatste fase, vanaf 1944, werd het ook een plek waar gevangenen werden geconcentreerd voordat ze werden overgeplaatst naar de Duitse industrie in Duitsland zelf. De meerderheid, waarschijnlijk ongeveer 90%, van de slachtoffers van concentratiekamp Auschwitz stierf in Birkenau. Ook een groot deel van de meer dan 70.000 Polen die stierven of werden vermoord in het Auschwitz-complex, stierf in Birkenau. Datzelfde gold voor ongeveer 20.000 Roma en Sinti, naast de Sovjet-krijgsgevangenen en gevangenen van andere nationaliteiten.