DE GOLFSTROOM VERZWAKT
Onderzoek
De Atlantische oceaanstroming, waarvan de Golfstroom een belangrijk onderdeel is, blijkt instabieler dan eerder gedacht. Als deze stroming verzwakt, kan Europa een opvallende uitzondering worden in de wereldwijde opwarming: hier zou het juist kouder kunnen worden, vooral in de winter. Kijk maar eens op de wereldkaart. Wij liggen als Nederland op gelijke hoogte als Canada. Door de warme Golfstroom hebben wij hier hogere temperaturen. Is de gemiddelde wintertemperatuur in Nederland tussen 0 en -6 graden, in Canada is die tussen -5 en -15 graden. Amoc, dat een deel van de Golfstroom en andere krachtige stromingen omvat, is een mariene transportband die warmte, koolstof en voedingsstoffen van de tropen naar de poolcirkel transporteert, waar het afkoelt en in de diepe oceaan zinkt. Dit kolken helpt energie over de aarde te verdelen en moduleert de invloed van door de mens veroorzaakte opwarming van de aarde.
Er vinden al jaren studies plaats naar de Golfstroom . Amoc is sinds 1950 met 15% afgenomen en bevindt zich in de zwakste staat sinds meer dan een millennium, volgens eerder onderzoek dat speculaties over een naderende instorting heeft veroorzaakt. Een recente studie van de Universiteit Utrecht en het KNMI laat zien dat een zwakkere Golfstroom grote gevolgen heeft voor het Europese klimaat. Door smeltend ijs en meer neerslag wordt het zeewater in de Noord-Atlantische Oceaan minder zout en dus lichter, waardoor de stroming verzwakt.
Bij een gematigd uitstootscenario en een stilvallende Golfstroom kan het zee-ijs zich uitbreiden tot in de Noordzee. Dit zorgt voor veel koudere winters: de gemiddelde wintertemperatuur kan 3°C lager liggen dan in het pre-industriële tijdperk, en extreme kou kan zelfs 15°C lager uitvallen dan we nu gewend zijn.
De Zomers blijven relatief mild. De zomertemperaturen worden minder beïnvloed door een verzwakte AMOC. Bij een hoog uitstootscenario warmt het zeewater zo sterk op dat het zee-ijs zich minder ver zuidwaarts uitbreidt, waardoor de kou minder extreem wordt. Naast temperatuurveranderingen kan een verzwakte Golfstroom zorgen voor meer droogte, minder neerslag, snellere zeespiegelstijging en hevigere stormen in Europa.
Deze Nederlandse studie biedt een eerste inschatting, maar er zijn nog onzekerheden. Verschillende klimaatmodellen kunnen andere uitkomsten geven. Meer onderzoek is nodig om de risico’s beter te begrijpen.
Overal gevolgen merkbaar
Het onderzoek bracht ook enkele gevolgen van het omslaan van de Golfstroom in kaart. Het zeeniveau in de Atlantische Oceaan zou in sommige regio’s met een meter kunnen stijgen, waardoor veel kuststeden onder water zouden komen te staan. De natte en droge seizoenen in het Amazonegebied kunnen omdraaien, waardoor het toch al verzwakte regenwoud mogelijk over zijn eigen omslagpunt heen zou gaan. Temperaturen over de hele wereld zouden veel onregelmatiger schommelen. Het zuidelijk halfrond zou warmer worden. Europa zou drastisch afkoelen en minder regen krijgen. Dit klinkt misschien aantrekkelijk vergeleken met de huidige opwarmingstrend, maar de veranderingen zouden 10 keer sneller plaatsvinden dan nu, waardoor aanpassing bijna onmogelijk zou worden.